Zabezpieczenia PPOŻ w miejscu pracy – o czym trzeba pamiętać

Jak zadbać o ochronę przeciwpożarową w miejscu pracy?

Skuteczne zabezpieczenia ppoż. to nie tylko wymóg formalny, który spoczywa na pracodawcy, ale także oczywista konieczność, gdyż stawką jest bezpieczeństwo pracowników oraz mienie firmy. Pożar to zjawisko, którego nie zawsze da się uniknąć, a przydarzyć się może dosłownie w każdej chwili. Odpowiednia profilaktyka pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia, ale nie może dać całkowitej gwarancji. Nawet najlepsze zabezpieczenia nie pomogą w przypadku skrajnej niefrasobliwości któregoś z ludzi przebywających w obiekcie (tak pracowników, jak i np. klientów). Do tego dochodzą możliwe usterki instalacji elektrycznej lub urządzeń technicznych, a nawet kwestia celowych podpaleń. Dlatego oprócz profilaktyki ważna jest wiedza, jak reagować w przypadku pożaru i środki doraźne (np. gaśnice, sprawne drogi ewakuacji etc.).

Kto odpowiada za zabezpieczenia przeciwpożarowe?

Przez dłuższy czas w prawie panowała zasada, że nadzór i ochrona ppoż. należy do właścicieli budynków. W pewnym sensie dalej obowiązuje, natomiast realia rynku (m.in. sytuacje, w których właściciel wynajmuje przestrzeń budynku firmom, a sam rzadko lub wcale w nim nie przebywa) doprowadziły do wprowadzenia w 2005 roku nowelizacji.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej (art.4.1) wskazuje, że: „Właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany (…)” . Następnie wymienia te obowiązki, wśród nich np.:

• przestrzeganie ppoż. wymagań techniczno-budowlanych;
• wyposażenie budynku w urządzenia ppoż. i gaśnice oraz ich konserwacja;
• zapewnienie dróg ewakuacji;
• zapoznanie pracowników z przepisami ppoż. oraz ustalenie zasad postępowania w przypadku pożaru lub innych miejscowych zagrożeń.

Nowelizacja zaś pozwala na przeniesienie odpowiedzialności na podmioty wynajmujące budynek od właściciela. Konkretnie w dodanym do art. 4.1 ust. 1a można przeczytać, że:

„1a. Odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w ust.1, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje – w całości lub w części – ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem”.

Zatem odpowiedź na pytanie, kto odpowiada za ochronę ppoż. w siedzibie danej firmy brzmi – właściciel budynku, ale poza sytuacjami, w których została zawarta umowa przenosząca odpowiedzialność w tym zakresie na przedsiębiorcę, najemcę. Trzeba pamiętać, że pracodawca zawsze jest zobowiązany do poinstruowania swoich pracowników, jak postępować w przypadku pożaru, ponieważ odpowiada za BHP w miejscu pracy. Powinni znać sposoby ewakuacji i być zaznajomieni z procedurami postępowania. Kodeks pracy w art. 2091 § 1. nakłada m.in. poniższe obowiązki na właściciela firmy:

1. zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;
2. wyznaczyć pracowników do:
   • udzielania pierwszej pomocy,
   • wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników; (…)

Każdy pracodawca, który chce szczegółowo poznać swoje powinności dotyczące działań ppoż. w firmie, ma możliwość skorzystania z doradztwa zewnętrznych podmiotów specjalizujących się w sprawach dotyczących BHP. Działając w ten sposób, pozbędzie się niepotrzebnych wątpliwości oraz uzyska pożądane odpowiedzi, a także wsparcie w wymiarze praktycznym.

Ochrona ppoż. w miejscu pracy – o czym trzeba pamiętać?

Przytaczając powyżej ustawę o ochronie przeciwpożarowej, po myślnikach zostały pokrótce wymienione kluczowe elementy, na których opierają się działania ppoż. Zagadnienie jest jednak znacznie szersze, a wiele jego szczegółów umyka niektórym właścicielom firm. Należy bliżej przyjrzeć się poszczególnym elementom zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Urządzenia ppoż.

Podstawowym wyposażeniem są gaśnice, ich rodzaj i ilość powinny odpowiadać rzeczywistym potrzebom, tak, aby w razie pożaru mogły realnie ograniczyć rozprzestrzenienie się ognia lub całkowicie go powstrzymać. Gaśnice naturalnie powinny być sprawne, okresowo sprawdzane, a pracownicy przeszkoleni z ich użytkowania.

Toporki przeciwpożarowe są niezbędne w torowaniu drogi ucieczki, gdy zawiodą planowane drogi ewakuacji. Muszą być rozmieszczone w widocznych miejscach. Większe zakłady pracy powinny zaopatrzyć się we własne węże gaśnicze oraz hydranty.

Istotne są także czujniki dymu i sprawny system alarmowy, zarówno ten automatyczny, połączony z czujnikami, jak i manualny np. przyciski alarmowe

Ewakuacja

Drogi ewakuacji muszą być odpowiednio oznakowane, należy dopilnować tego, aby przejście nimi nie było w żaden sposób utrudnione (np. przypadkowe zamknięcie drzwi ewakuacyjnych, przedmioty zawężające drogi ucieczki). Oczywiście personel firmy musi być z nimi zaznajomiony, aby w razie potrzeby cała ewakuacja przebiegała sprawnie, a możliwość paniki i chaotycznych działań zostały zminimalizowane.

Ograniczanie ryzyka

Przeglądy techniczne maszyn, sprzętów i instalacji elektrycznej, bieżące eliminowanie usterek. Nadzór nad zachowaniem pracowników, m.in. zakaz palenia papierosów w miejscach do tego nieprzystosowanych. Dobrą praktyką mogą okazać się próbne alarmy, aby przećwiczyć czas ewakuacji i utrwalać procedury postępowania w pamięci użytkowników obiektu.

Stały kontakt ze specjalistami BHP

Specjaliści BHP, czy to zatrudnieni miejscowo, czy też z zewnętrznej firmy powinni stale czuwać nad jakością zabezpieczeń przeciwpożarowych w miejscu pracy. Nie tylko służyć doradztwem pracodawcy, ale również dzielić się wiedzą z każdym zainteresowanym tematem pracownikiem. Organizacja szkoleń, tworzenie instrukcji przeciwpożarowych, ocena ryzyka – to tylko niektóre z ich działań, które są niezbędne w każdej firmie.

Przepisy związane z działaniami ppoż. w firmie są na tyle rozległe i równocześnie ważne, że warto liczyć na wsparcie kompetentnych osób zajmujących się zawodowo bezpieczeństwem i higieną pracy. Bez tego łatwo przeoczyć niektóre z wymaganych czynności np. obowiązek umieszczania przy wjazdach do garaży zamkniętych z podłogą znajdującą się poniżej poziomu terenu – czytelnej informacji o dopuszczeniu (lub niedopuszczeniu) parkowania w tych garażach samochodów zasilanych LPG. W celu dopilnowania wszelkich formalności dotyczących ochrony ppoż. i przede wszystkim – zapewnienia bezpieczeństwa sobie i swoim pracownikom – należy zaufać profesjonalistom z branży BHP i aktywnie z nimi współpracować.